Zastępcza kara pozbawienia wolności jest karą zarządzoną przez sąd na skutek uchylania się przez skazanego od odbywania kary ograniczenia wolności albo w razie niewykonania grzywny.
Jedynie na marginesie niniejszych rozważań należy zaznaczyć, że nie każdy przypadek trudności w wykonaniu prac społecznych, jak również nie każdy przypadek braku uiszczenia grzywny w terminie stanowi przesłankę zarządzenia przez sąd zastępczej kary pozbawienia wolności. O tym, czy w danym przypadku zostanie zarządzona zastępcza kara pozbawienia wolności, każdorazowo decyduje sąd na posiedzeniu, w którym to ma prawo wziąć udział skazany.
W tym jednak wpisie zajmiemy się omówieniem sytuacji, w której wobec skazanego sąd zarządził już zastępczą karę pozbawienia wolności oraz możliwościami, z których może skazany wówczas skorzystać. Innymi słowy, czy w sytuacji zarządzenia zastępczej kary pozbawienia wolności istnieje szansa na uniknięcie więzienia?
Kara ograniczenia wolności nie zawsze musi polegać wyłącznie na obowiązku wykonywania prac społecznych.
Kara ograniczenia wolności polega na obowiązku wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne lub na potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Obowiązki i potrącenie, o których wyżej mowa, sąd orzeka łącznie lub osobno. Jednocześnie wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może orzec świadczenie pieniężne lub obowiązki z art. 72 § 1 pkt 2 – 7a k.k., tj. obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na skazanym obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddania się terapii uzależnień, poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji, uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno – edukacyjnych, powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób.
Konsekwencje uchylania się od odbywania kary ograniczenia wolności, uiszczenia świadczenia pieniężnego oraz od obowiązków orzeczonych na podstawie art. 34 § 3 k.k.
Jeżeli skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd zarządza, a jeżeli uchyla się on od świadczenia pieniężnego lub obowiązków orzeczonych na podstawie art. 34 § 3 k.k., sąd może zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Oznacza to, że uchylanie się przez skazanego od wykonania nałożonych na na niego obowiązków może prowadzić do zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności, przy czym od rodzaju naruszonych obowiązków zależy czy zarządzenie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności będzie fakultatywne, czy też obligatoryjne.
Warto wskazać, iż w razie gdy skazany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania, przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności.
Czy pomimo zarządzenia zastępczej kary pozbawienia wolności skazany ma jeszcze możliwość uniknięcia pobytu w więzieniu?
Tak, skazany pomimo zarządzenia wobec niego zastępczej kary pozbawienia wolności, może skorzystać z dobrodziejstwa instytucji wstrzymania wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności i w ten sposób uniknąć więzienia.
Jakie są przesłanki wstrzymania wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności?
Przesłanką wstrzymania wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności jest złożenie przez skazanego pisemnego oświadczenia, że podejmie on odbywanie kary ograniczenia wolności i podda się rygorom z nią związanym.
W sytuacji zatem wystąpienia przez skazanego lub jego obrońcę z wnioskiem o wstrzymanie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności, sąd ma w takiej sytuacji możliwość wstrzymania wykonania kary, przy czym nie jest to obligatoryjne. Wstrzymanie następuje do czasu wykonania orzeczonej kary ograniczenia wolności.
Co ważne, sąd może postanowić o wstrzymaniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności także po rozpoczęciu wykonywania kary zastępczej. Oznacza to tyle, że instytucja wstrzymania wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności jest również dobrodziejstwem, z którego może skorzystać osoba odbywająca już karę pozbawienia wolności w więzieniu. W razie wstrzymania przez sąd wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności, skazany może opuścić więzienie i odbyć pozostałą do wykonania część kary na wolności.
Na postanowienie sądu w przedmiocie kary zastępczej przysługuje zażalenie.
Czy sąd może ponownie zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności?
Tak, jeżeli skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Sąd rozstrzyga o zarządzeniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności na posiedzeniu. Na postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności przysługuje zażalenie.
Warto wiedzieć, że niedopuszczalne jest ponowne wstrzymanie wykonania tej samej zastępczej kary pozbawienia wolności na podstawie złożenia przez skazanego pisemnego oświadczenia o podjęciu odbywania kary ograniczenia wolności i poddania się rygorom z nią związanym.
Adwokat Sprawy Karne Częstochowa
Zachęcam do nawiązania bezpośredniego kontaktu w dowolnie wybranej formie (kontakt bezpośredni w kancelarii na terenie Częstochowy, kontakt telefoniczny, za pośrednictwem poczty elektronicznej lub formularza kontaktowego zamieszczonego na stronie). Świadczę kompleksowe usługi prawne w sprawach karnych, na każdym etapie postępowania: przesłuchanie, postępowanie przygotowawcze, obrona przed sądem, apelacja, kasacja.
Adwokat Artur Szulc
