W polskim kodeksie karnym wykonawczym ustawodawca przewidział instytucję odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności, która jest odstępstwem od zasady bezzwłocznego wykonania kary pozbawienia wolności. Co więcej, ustawodawca przewidział sytuacje, w których sąd ma obowiązek obligatoryjnie odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności.
Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności jest możliwe jedynie wówczas, gdy wykonywanie kary nie zostało jeszcze rozpoczęte.
Aby skorzystać z instytucji odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności należy złożyć stosowny wniosek do sądu, który wydał wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności. Wniosek powinien zawierać uzasadnienie, zostać udokumentowany i spełniać pozostałe warunki określone w ustawie. Wniosek podlega opłacie sądowej w kwocie 80 zł. Skazany, który nie jest w stanie uiścić tejże opłaty od wniosku, może wnieść wniosek o zwolnienie go przez sąd od obowiązku jej uiszczenia, uzasadniając przy tym dlaczego nie może jej ponieść bez uszczerbku dla swojego koniecznego utrzymania.
Kiedy sąd ma obowiązek obligatoryjnego odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności?
Sąd obligatoryjnie odracza wykonanie kary pozbawienia wolności w sytuacji, w której skazany cierpi na chorobę psychiczną lub inną ciężką chorobę uniemożliwiającą wykonywanie kary pozbawienia wolności. Wówczas odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności następuje do czasu ustania przeszkody. Za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo. Należy przy tym wskazać, iż nie każda choroba uzasadnia obligatoryjne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności przez sąd, a jedynie taka, która wyklucza osadzenie w zakładzie karnym lub też nie może być leczona w warunkach izolacji penitencjarnej. Wniosek może złożyć osobiście skazany lub jego obrońca. Do wniosku należy załączyć posiadaną dokumentację lekarską.
Kiedy sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności (fakultatywnie)?
Sąd może (ale nie musi) odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. W stosunku do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka. W tej sytuacji sąd nie ma już obowiązku obligatoryjnego odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności, a jedynie może orzec o takim odroczeniu, przy czym każdorazowo sąd musi zbadać czy konkretna sytuacja skazanego rzeczywiście będzie zbyt ciężka, gdyby ten rozpoczął odbywanie kary w jednostce penitencjarnej. W orzecznictwie przyjmuje się, iż uzasadniać odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności mogą jedynie dolegliwości dla samego skazanego lub jego rodziny o ponadprzeciętnym charakterze. Przykładowo można wskazać na następujące okoliczności: w razie osadzenia skazanego w zakładzie karnym rodzina utraci jedynego żywiciela i konieczne jest zabezpieczenie potrzeb rodziny, niesamodzielne jeszcze dziecko utraci jedynego opiekuna, skazany ma do ukończenia szkołę i znajduje się na końcowym jej etapie. Nadto, przyczyną uzasadniającą odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności może być inna choroba niż ta, która uzasadniałaby obligatoryjne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności.
Fakultatywne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności może zatem zostać udzielone w razie wystąpienia przyczyny, która czyni pozostawanie skazanego na wolności koniecznym.
We wniosku można ubiegać się o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności powołując się na konieczność zapewnienia utrzymania rodzinie, zapewnienia pomocy w gospodarstwie rolnym, ukończenia szkoły, a także na różne zdarzenia losowe.
Sąd może również odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności w wymiarze do roku, jeżeli liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów. Odroczenia z tej przyczyny nie udziela się jednak skazanym, którzy dopuścili się przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia, skazanym w warunkach recydywy, a także skazanym za przestępstwa popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.
Czy odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności może zostać udzielone kilkukrotnie?
Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności może zostać udzielone kilkukrotnie, jednak łączny okres odroczenia nie może przekroczyć wyżej wskazanych okresów. Okres odroczenia biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym przedmiocie.
Czy odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności wiąże się z dodatkowymi obowiązkami dla skazanego?
Odraczając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może zobowiązać skazanego do podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu lub poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno – edukacyjnych.
O czym należy jeszcze wiedzieć?
Po pierwsze, odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności nie powoduje, że wymiar kary ulega zmniejszeniu. Udzielenie przez sąd odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności powoduje jedynie, że opóźnia się rozpoczęcie jej wykonywania.
Po drugie natomiast, samo wniesienie wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności nie wstrzymuje jej wykonania. Wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności powinen być zatem złożony możliwie jak najszybciej po uprawomocnieniu się wyroku i zawierać wniosek o wstrzymanie wykonania kary.
Adwokat Sprawy Karne Częstochowa
Zachęcam do nawiązania bezpośredniego kontaktu w dowolnie wybranej formie (kontakt bezpośredni w kancelarii na terenie Częstochowy, kontakt telefoniczny, za pośrednictwem poczty elektronicznej lub formularza kontaktowego zamieszczonego na stronie). Świadczę kompleksowe usługi prawne w sprawach karnych, na każdym etapie postępowania: przesłuchanie, postępowanie przygotowawcze, obrona przed sądem, apelacja, kasacja.
Adwokat Artur Szulc
