1. Umowa darowizny.Darowizna jest czynnością prawną, która polega na bezpłatnym świadczeniu przez darczyńcę na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Oznacza to, że w drodze darowizny można przenieść właściwie wszystko, a w szczególności: rzeczy ruchome (np. pieniądze, samochód, biżuterię, zegarek), jak również nieruchomości. Darowizna jest ważna nawet jeśli nie została dokonana w formie aktu notarialnego, przy czym wyjątek stanowi przekazanie nieruchomości w drodze darowizny, albowiem wówczas konieczne jest sporządzenie umowy darowizny w formie aktu notarialnego w obecności notariusza. W pozostałych jednak przypadkach umowa darowizny zostaje skutecznie zawarta w momencie przekazania przedmiotu darowizny i nie musi jej towarzyszyć podpisanie dokumentu.
2. Czy odwołanie darowizny jest możliwe?Zdarza się tak, że iż darczyńca po pewnym czasie od momentu dokonania darowizny dochodzi do przekonania, że popełnił błąd, a to z uwagi na sytuację finansową, w jakiej ostatecznie sam się znalazł, czy też z uwagi na późniejsze zachowanie obdarowanego.
Odpowiadając na postawione pytanie, należy wskazać, iż co do zasady odwołanie darowizny jest możliwe – przewidują to bowiem przepisy Kodeksu cywilnego, jednakże nie w każdym przypadku będzie to możliwe, albowiem możliwość odwołania darowizny zależna jest od ziszczenia się określonych przesłanek. Nie można bowiem odwołać darowizny i odebrać przedmiotu darowizny bez powodu. Co więcej, ustawodawca różnicuje możliwość odwołania darowizny niewykonanej od odwołania darowizny już wykonanej.
3. Odwołanie darowizny niewykonanej.Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
Powody takiej sytuacji mogą być różne – utrata źródła zarobkowania (np. pracy), zdiagnozowanie choroby, podwyższenie alimentów, które darczyńca obowiązany jest łożyć na utrzymanie np. swojego dziecka. Innymi słowy darczyńca może odwołać darowiznę, jeśli jego stan majątkowy zmienił się na gorsze.
4. Odwołanie darowizny niewykonanej.Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
Pojęcie rażącej niewdzięczności nie zostało precyzyjnie zdefiniowane w żadnej ustawie, ale z orzecznictwa wynika, iż aby zachowanie obdarowanego uznać za rażąco niewdzięczne musi oni być nie tylko ocenianie przez darczyńcę jako moralnie niewłaściwe, ale przede wszystkim musi to być zachowanie świadome, wyrządzone ze złej woli, uporczywe i krzywdzące. Rażąca niewdzięczność może mieć formę działania lub zaniechania. Przykładem zachowania obdarowanego, które może zostać uznane za rażąco niewdzięczne jest: dopuszczenie się popełnienia względem darczyńcy przestępstwa, wywołanie uszczerbku na zdrowiu darczyńcy, wyrządzenie szkody majątkowej darczyńcy, czy też odmówienie pomocy darczyńcy.
Należy zaznaczyć, iż darczyńca nie może odwołać darowizny, jeżeli przebaczył obdarowanemu.
Do odwołania darowizny uprawnieni są również spadkobiercy darczyńcy, którzy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.
5. W jakim terminie można odwołać darowiznę?Darczyńca ma prawo odwołać darowiznę w terminie roku od dnia, w którym dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
6. Forma odwołania darowizny.Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Natomiast zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
7. Kiedy nie można odwołać darowizny?Odwołanie darowizny nie będzie możliwe w sytuacji, w której darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.
Odwołanie darowizny nie dojdzie również do skutku, gdy darczyńca nie jest w stanie odwodnić, że obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
8. Co jeszcze warto wiedzieć o odwołaniu darowizny?W sprawach o odwołanie darowizny należy posiłkować się bardzo dobrze przygotowanymi dowodami, albowiem bez nich nie będzie istniała możliwość odzyskania rzeczy. Tym samym, zaleca się konsultację z adwokatem, który doradzi czy warto podejmować starania o odwołanie darowizny, czy też należy poszukiwać innych rozwiązań prawnych. Sama bowiem decyzja o odwołaniu darowizny, która nie jest poparta jakimikolwiek dowodami o rażącej niewdzięczności może nie wywołać założonych skutków prawnych.
Adwokat Sprawy Cywilne Częstochowa
Zachęcam do skontaktowania się bezpośrednio w dowolnie wybranej formie, takiej jak wizyta w mojej Kancelarii w Częstochowie, telefon, e-mail lub wypełnienie formularza kontaktowego na mojej stronie internetowej. Świadczę kompleksowe usługi prawne w sprawach cywilnych, na każdym etapie postępowania: sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, sprawy o dział spadku, sprawy o zniesienie współwłasności, sprawy o ochronę dóbr osobistych, sprawy o odszkodowanie i zadośćuczynienie za czyny niedozwolone, w tym w szczególności odszkodowania za wypadku komunikacyjne, sprawy o zapłatę należności wynikających z umów, sprawy o eksmisję, sprawy o wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z lokali, sprawy z zakresu prawa autorskiego, sprawy o zasiedzenie nieruchomości, sprawy o ustalenie lub uregulowania stanu prawnego nieruchomości, sprawy o ustanowienie lub zmianę treści służebności, w szczególności służebności drogi koniecznej i służebności przesyłu, sprawy o roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.
Adwokat Artur Szulc
