Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe przewidziane dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (konsumentów), w tym byłych przedsiębiorców, którzy stali się niewypłacalni. Celem upadłości konsumenckiej jest rozwiązanie problemu zadłużenia i ma ona za zadanie spełnić dwie zasadnicze funkcje. Pierwszą z nich stanowi oddłużenie niewypłacalnego konsumenta – umorzenie całości lub części długów konsumenta w stosunku do jego wierzycieli, których konsument nie jest i nie będzie w stanie spłacić. Drugą z funkcji upadłości konsumenckiej jest odzyskanie należności od niewypłacalnego konsumenta przez jego wierzycieli.
Zasadą upadłości konsumenckiej jest bowiem to, że umorzenie długów winno zostać poprzedzone próbą spłacenia przynajmniej części zadłużenia. Natomiast w razie stwierdzenia, iż osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on w stanie dokonać spłaty wierzycieli w jakiejkolwiek wysokości, sąd powinien umorzyć jego długi.
Upadłość konsumencka prowadzona przed sądem zmierza do ustalenia jakim osobom, w jakiej wysokości oraz w jakich terminach, dłużnik będzie zobowiązany spłacić swoje zadłużenia, przy uwzględnieniu jego możliwości zarobkowych oraz kosztów utrzymania rodziny. W konsekwencji upadłość konsumencka może pozwolić nie tylko na rozłożenie długów na raty, ale także na znaczne ich zredukowanie. Okres realizacji planu spłaty wierzycieli może wynosić maksymalnie do 7 lat. Dłużnik nie musi jednak obawiać się, iż zostanie pozbawiony wszystkiego. Prawo upadłościowe gwarantuje zachowanie określonego w przepisach majątku ruchomego, który jest niezbędny w codziennym życiu. Nadto, ochronie podlegać będzie również część dochodów po ogłoszeniu upadłości, tj. w szczególności z tytułu wynagrodzenia za pracę, ze świadczenia emerytalnego lub rentowego.
Podstawowym warunkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest niewypłacalność dłużnika, przez którą należy rozumieć utratę przez dłużnika zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Domniemywa się przy tym, iż dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu tychże zobowiązań przekracza okres 3 miesięcy. Z sytuacją taką mamy do czynienia wtedy, kiedy osiągane przez dłużnika miesięczne dochody nie są w stanie pokryć istniejącego zadłużenia.
Wniosek o ogłoszenie upadłości wobec dłużnika może zostać oddalony przez sąd, jeżeli z jego treści nie będzie wynikać, iż jest on niewypłacalny.
Upadłość konsumencka – krok po kroku
Postępowanie upadłościowe prowadzone jest przez sąd, a zatem dla jego zainicjowania konieczne jest złożenie stosownego wniosku wszczynającego postępowanie. Wniosek taki winien zostać złożony na urzędowym formularzu. Od 1 lipca 2021 roku wniosek o upadłość konsumencką można złożyć także online.
We wniosku o ogłoszenie upadłości powinny zostać zawarte informacje istotne dla sytuacji majątkowej oraz osobistej dłużnika. W szczególności we wniosku powinny się znaleźć lub zostać do niego dołączone:
– wykaz majątku, tj. posiadanych przez dłużnika ruchomości i nieruchomości, wraz z jego szacunkową wyceną;
– wykaz środków pieniężnych posiadanych przez dłużnika w gotówce oraz zgromadzonych na rachunkach bankowych lub lokatach;
– stan zadłużenia, tj. listę wierzycieli oraz wykaz posiadanych wobec nich długów ze wskazaniem dokładnej ich wysokości;
– dokumenty potwierdzające istnienie długów wobec wierzycieli oraz niewypłacalności dłużnika.
Należy pamiętać, iż wszelkie dokumenty, na które dłużnik powołuje się w treści wniosku o ogłoszenie upadłości, winny być do niego dołączone w formie załączników. Konieczne jest również złożenie odpisu wniosku o ogłoszenie upadłości ze wszystkimi załącznikami.
Od wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej pobierana jest opłata sądowa w wysokości 30 zł, którą należy uiścić poprzez zakup znaków sądowych w kasie sądu, do którego wniosek ma zostać złożony lub przelewem na rachunek właściwego sądu – potwierdzenie przelewu winno zostać dołączone do wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jako załącznik.
Wskazać należy, iż dłużnik zainteresowany ogłoszeniem upadłości nie jest zobowiązany do osobistego złożenia wniosku, albowiem w jego imieniu może to uczynić profesjonalny pełnomocnik, tj. adwokat bądź radca prawny. Istotnym jest, aby wniosek o ogłoszenie upadłości był w pełni kompletny i zawierał wszystkie niezbędne dla sądu informacje, które pozwolą na zbadanie sytuacji majątkowej oraz rodzinnej dłużnika oraz wystąpienia przesłanek do ogłoszenia wobec niego upadłości konsumenckiej, stąd przygotowanie, a następnie złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez profesjonalnego pełnomocnika może znacznie przyspieszyć postępowanie.
Etapy postępowania upadłościowego
Upadłość konsumencka prowadzona przed sądem składa się z kilku etapów, do których należy:
- złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości po jego uprzednim przygotowaniu i skompletowaniu;
- kontrola wniosku przez sąd i w przypadku jest przyjęcia – ogłoszenie upadłości;
- wyznaczenie syndyka;
- zgłoszenie wierzytelności do syndyka, ustalenie wartości i składników majątku;
- złożenie przez syndyka projektu planu spłaty bądź informacji o wystąpieniu przesłanek do umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty lub do odmowy oddłużenia.
W planie spłaty zostaje ustalone przez sąd czy dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, w jakim zakresie i w jakiej wysokości zobowiązania dłużnika zostaną umorzone oraz w jakim zakresie i w jakim czasie dłużnik będzie spłacać swoje zobowiązania.
Jeżeli dłużnik doprowadził do stanu niewypłacalnościbez swojej winy lub w sposób nieumyślny, to okres spłaty wierzycieli wynosi co do zasady 3 lata, przy czym okres ten może zostać skrócony przez sąd do 2 lat lub 1 roku. Natomiast, jeśli dłużnik doprowadził do swej niewypłacalności w sposób umyślny lub z powodu rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli będzie mógł zostać realizowany w okresie od 3 do 7 lat.
Natomiast po stwierdzeniu przez sąd wykonania przez dłużnika przyjętego planu spłaty wierzycieli oznacza, że wszelkie nieuregulowane przez dłużnika zobowiązania zostaną ostatecznie umorzone.
Skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Należy pamiętać, iż konsekwencją ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest znacznie utrudnione uzyskanie kolejnych kredytów czy pożyczek. Informacja o upadłości będzie znajdować się w BIK przez co najmniej 5 lat. Natomiast upadłość konsumencka nie przekreśla całkowicie możliwości zaciągnięcia kredytu lub zakupów na raty. Z drugiej jednak strony ogłoszenie upadłości konsumenckiej stwarzamożliwość odzyskania kontroli nad własnym życiem i sytuacją finansową poprzez wyjście z długów i rozpoczęcia życia na nowo, jednak bogatszym o życiowe doświadczenie.
